25 keer ontprikkelen – en meer

Met een overprikkeld kind is geen land te bezeilen.
Na een lange dag is de batterij van je kind vaak leeg en de emmer vol.

Hoe kun je jouw kind helpen met ontprikkelen?

👇 In deze post 25 Tips om je kind te helpen opnieuw in balans te komen.

Extra relevant als het leven druk is, of er grote veranderingen spelen. Of als je kind gevoelig is voor prikkels. Bijvoorbeeld door hoog sensitiviteit, hoogbegaafdheid, een vorm van autisme of andere neurodiversiteit.

Wat gebéúrt er daar nou eigenlijk?

Vooral na een lange dag heb je een kind dat hangt, jammert, zich uitleeft op anderen of het huis, niet aanspreekbaar is, eindeloos treuzelt, grenzen opzoekt, buikpijn heeft, geen trek of vooral niet wil slapen.

Een overprikkeld kind is even op. Een overprikkeld kind heeft geen overzicht, gebrekkig inzicht, en weinig zelfcontrole. Een overprikkeld kind kan moeilijk rekening houden met anderen. Of weten wat die nodig heeft, of zichzelf verzorgen.

Het is gewoon teveel. Alles is teveel voor dat arme lijfje en dat hoofd.
En je kunt dat maar het beste accepteren als de realiteit van dit moment.

Overprikkeling serieus nemen.

Neem je kind’s overprikkeling serieus.
Het is begrijpelijk om te denken “een beetje herrie hoort bij het leven”, of “alles aanpassen gaat me te ver”, of “m’n kind moet gewoon respectvol communiceren”. Het is begrijpelijk, maar niet behulpzaam.

Geloof me, ik oefen al 40 jaar met overprikkeling, en alle pogingen om er overheen te stappen hebben gefaald. Ik heb mezelf blootgesteld aan te spannende films, geprobeerd om minder afhankelijk te zijn van op tijd eten, maar gewoon mee te gaan met een groep de stad in. Als ik er rekening mee houd is veel mogelijk, maar het begint met erkennen hoe het nu, op dit moment is.

Als je wilt werken aan het verdragen van prikkels of het bijsturen van gedrag, doe het met respect voor de huidige grenzen van je kind, en liever nog op een rustig moment. Nu is simpelweg niet de tijd om eisen te stellen! Het verergert de overprikkeling alleen maar.

Hoe kun je dan je kind het beste ondersteunen?

Lees hieronder de tips, of bekijk de video.

Stap 0

Het begint met goed voor jezelf zorgen. Hoe minder je zelf overprikkeld bent, hoe beter je het ‘extra gedoe’ kunt dragen, en voor de behoeftes van alle betrokkenen kunt zorgen. Bovendien werkt jouw staat van zijn besmettelijk. Bijvoorbeeld jouw goede stemming, of jouw zelfcompassie met je eigen overprikkeling, of je ontspanning in je uitputting. Vanuit deze basis kun je gaan kijken naar wat je kunt doen voor je kind, met wat jij beschikbaar hebt en er in de situatie mogelijk is.

25 Tips

1. Naar een fijne, rustige omgeving. Waar is het prettig voor je kind? Bijvoorbeeld dat speeltuintje voordat je naar huis gaat, de tuin, de eigen kamer, of in de keuken bij jou.
2. Check op vervelende prikkels. Te fel licht, teveel geluid, broertjes die blijven plukken, labels in de kleren, huidirritatie, te warm, te koud, nattigheid, of teveel verleidelijke dingen in de omgeving waar je kind vanaf moet blijven. Haal ze weg.
3. Voeg zelf geen prikkels toe door te (0ver)vragen. Hoe goed bedoeld ook, meestal zijn vragen over de dag op school, of over wat er aan de hand is met je kind, gewoon te veel. Je kind heeft hoogst waarschijnlijk geen overzicht. En kan daarmee ook moeilijk iets vertellen, of beslissingen maken. Als er iets is dat je van je kind verwacht, kijk of je dan non-verbaal kunt helpen. Neem je kind bijvoorbeeld in stilte liefdevol bij de hand.
4. Routine. Een vaste volgorde en een heldere structuur zorgt ervoor dat er geen nieuwe prikkels bijkomen. Het geeft de tijd om prikkels te verwerken en het helpt je kind bij het ordenen en overzicht krijgen.
5. Schrap zoveel mogelijk. Lastige onderdelen die niet noodzakelijk zijn? Laat toch zitten! Laat die kleren vies worden, help je kind met uitkleden, skip dat bad een keertje, en schrap ook zoveel mogelijk in je eigen agenda. Is het een lastige avond? Een stoommaaltijd of tosti is wellicht goed genoeg.
6. Reguleer jezelf, bijvoorbeeld met de ademruimte. Via coregulatie kun je jou kind helpen om lastige emoties en andere prikkels te verwerken. Zet dus je eigen kalmte in – of als dat er niet is – acceptatie en zelfcompassie. En doe die ademruimte!
7. Stem af op de behoeftes van je kind, bijvoorbeeld met de ouder-kindademruimte. Alle tips die hierna komen hebben pas zin als je zicht hebt op wat je kind nodig heeft.
8. Eten en drinken. Ook als je kind niet zoveel honger heeft of dorst, is het fijn voor lichaam en geest.
9. Rusten. Nee, dit was misschien niet de traditionele tijd voor een dutje, maar toch heeft je kind het vandaag nodig. Met een dekentje op de bank, of even liggen in een donkere kamer, kijk maar wat werkt.
10. Alleen laten rommelen. Misschien moet je kind eerst tien minuten ontladen door te jammeren of klagen, maar komt het dan zelf tot spelen. Als je kind zelf zijn of haar flow kan volgen dan is er geen beter medicijn.
11. Uitrazen. Lekker rennen, schreeuwen, klimmen, gooien, dansen, ontladen die hap! Uiteraard op een manier die zo acceptabel mogelijk is voor de omgeving.
12. De natuur in. Wandelen, fietsen, spelen, pielen met stokjes. Natuur werkt ontprikkelend. Al is het maar een parkje of de tuin. Al helemaal als je kind zijn of haar flow kan volgen.
13. Directe aandacht. Knuffelen, je kind dragen, luisteren naar wat je kind te vertellen heeft, of meespelen: directe aandacht heelt.
14. Rustige aandacht, bijvoorbeeld met de kijkmeditatie. Kijken naar wat je kindje doet, en je kindje de leiding laten nemen. Natuurlijk kun je reageren op initiatief, maar jij bent even volgend.
15. Samen een boekje lezen. Of een andere rustige activiteit die jullie samen prettig vinden. Met aandacht voor initiatief van je kind.
16. Voor of met je kind zingen. Dit werkt regulerend voor jullie beiden. Als je zingt vertraagt je adem. Dit verlaagt je hartslag en kalmeert. Ook als alleen jij zingt is het fijn om naar je te luisteren, en via coregulatie help je ook nog eens met jouw kalmere staat van zijn.
17. Luisteren naar muziek of verhalen. Op een fijne plek, met iets dat je kind mooi vindt. Een luisterboek bijvoorbeeld, of sprookjes.
18. Muziek maken of dansen. Expressie is een toverwoord. Muziek kan je kind helpen uiten wat die voelt, en dat ontprikkelt.
19. Tekenen, knutselen, bouwen. Expressie en flow in één.
20. Zintuigelijk of sensorisch spel. Tast is simpelweg fantastisch. Rommelen met zand, modder, water. Met kannetjes gieten van bonen of mais. Met je vingers door het scheerschuim, veel kinderen vinden het heerlijk. Alleen liefst op een manier die jou niet teveel stress geeft.
21. Douchen of in bad. Voor de één werkt douchen ontspannend, voor de ander geeft het teveel prikkels en is een bad fijner. Let op de details: is het zusje te wild? Het water de juiste temperatuur? De straal niet te hard?
22. Focus aan. Soms ontstaat overprikkeling door onderprikkeling. Al die ongebruikte energie zorgt voor onrust… Laat je kind iets moeilijks doen wat die leuk vindt. Puzzelen, meehelpen, ordenen van gekleurde blokken bijvoorbeeld.
23. TV, tablet, gaming. Maar kijk goed naar wat, hoe lang, en het effect op je kind! Voor mij persoonlijk werkt het gewoon niet. En kun jij als ouder de ontlading handelen na afloop?
24. Ontspanningsoefeningen. Bijvoorbeeld uit het boek ‘De kleine kikker’, of ‘Relaxkids’. Vooral geschikt voor oudere kinderen.
25. Zelf mediteren. Werkt bij ons als een trein. Je kunt een meditatie aanzetten maar dat hoeft niet eens. Gewoon zelf zitten in de kamer, of naast je kind’s bed. Probeer het maar eens.

Tips van andere ouders

• “Wat bij ons voor het slapen gaan wel helpt is de dag doornemen. Dat geeft rust en overzicht en alles een plek.
  Verder werkt samen verzinnen waar ze over willen dromen hier ook goed. En als dat niet genoeg is dit dan beginnen we dingen waar ze over willen dromen te vertellen in details om voor te stellen die vooral met zintuigen anders dan alleen ogen.”

En toch…

Als je kind vaak en veel overprikkeld is, wordt het tijd om kritisch te kijken naar wat er speelt. Ben jezelf overvraagd en overprikkeld en komen jullie samen in een vicieuze cirkel terecht? Zijn er teveel activiteiten voor je kind? Zit je kind wel op zijn of haar plek? Het is niet altijd makkelijk of mogelijk om er iets aan te doen, maar ook met kleine veranderingen kan er al veel verbeteren. Het is belangrijk om het te erkennen als dit gewoon niet een goede situatie is voor je kleintje.

En heb je zelf tips, dingen die goed werken bij jullie thuis?

Post het in de comments of stuur me een bericht!

Zo helpen we elkaar.