In gesprek met Urmila over de opvoeding van haar hyperhoogbegaafde kinderen.
Urmila van der Bijl-Manniesing is jeugdverpleegkundige en talentbegeleider bij Talentissimo. Daar helpt ze gezinnen met jonge kindjes die vastlopen door hun ontwikkelingsvoorsprong.
Bij hyperhoogbegaafdheid hebben kindjes vaak enorm intense gevoelens die ze moeilijk in goede banen kunnen leiden. En standaard opvoedtechnieken werken meestal niet. In plaats daarvan laat Urmila ouders en kinderen samen een racebaan maken, waarin de regels van het gezin in kaart worden gebracht. Zo is de situatie helder voor het hele gezin en werkt iedereen samen aan een fijne sfeer.
Urmila heeft zelf ook moeten zoeken in de opvoeding van haar hyperhoogbegaafde kinderen. Tijdens het congres ‘Hoogbegaafd van Wieg tot Werk’ sprak ik met haar over de uitdagingen en de oplossingen die ze daarvoor heeft gevonden.
Loes: In het opvoeden van je eigen kinderen, waar loop jij persoonlijk, en waar loop je met je kind het meest tegenaan? Wat maakt het zo uitdagend?
Urmila: Die intensiteit, dat is de grootste uitdaging bij ons thuis.
En wat ik heel mooi aan andere ouders kan vertellen van “reageer niet met ‘doe eens rustig’ in een extreme woedebui, of ‘stel je niet aan’ als het om iets heel kleins gaat”, precies die dingen, daar trap je finaal in. Dat hoor je jezelf zeggen en dan zie je de ontvlamming aan de andere kant. En dan denk je “oja, dat had ik even anders moeten doen.”
Op zo’n moment dat er zo’n intensiteit is, dat doet ook wat met jou. Heb je manieren gevonden om door de dag heen voor jezelf te zorgen, of is het überhaupt nog ingewikkeld om daar mee om te gaan?
Als vooral mijn dochter van 9 jaar na zo’n intense bui zegt ‘jij begrijpt mij niet, of papa begrijpt mij niet, of niemand begrijpt mij’, dan heb ik het geluk dat ik dat wel degelijk doe. Omdat ik zelf net zo ben en omdat ik er voor gestudeerd heb.
Dus die kan ik dan ook direct terug geven. Niet alleen als tegenreactie van ‘ik begrijp jou wel’ maar ook met uitleg en de juiste opmerkingen zodat ik haar ook kan laten zien en voelen dat ik haar echt begrijp. En dat helpt vaak direct, waardoor het bij mij niet eens iets van intensiteit oproept, dat ben ik al voor.
Dat is denk ik wel mijn voordeel.
Daarbij hoor ik eigenlijk dat je de intense emoties bij haar kan laten, en dat je vervolgens succesvol haar erin kan begeleiden waardoor het eerder een bevestigende ervaring is dan een ervaring die onzekerheid voedt.
Klopt helemaal.
Was dat altijd zo?
Toen ik dat nog niet kon, was het met zijn allen proberen het rustig te krijgen. Niet door te schreeuwen hoor, maar door volledig de verkeerde dingen te zeggen of te doen. Door apart zetten, straffen en belonen, dreigen, de bekende dingen op gebied van gevoel. Dingen die op dat moment gewoon niet binnenkomen, waar je dus niets mee bereikt. Dat waren wel dingen die ik deed voordat ik alles wist.
Heb je nog een voorbeeld van dingen die niet helpen?
Ik heb tijdens een opleiding geleerd dat als een kind zo extreem boos is zoals ze kunnen zijn dat je het kan vergelijken met een gesloten vuist. Vanwege die intensiteit van het voelen, en het onbegrip, en de frustratie, en dan keer een miljoen vanwege dat hyperhoogbegaafd zijn. En als je daar dan wat in probeert te krijgen dan gaat hem dat niet worden.
Dus ze moeten echt eerst ontspannen, en dan pas kom je er weer in. Rekening houden met dat ze niet ontvankelijk zijn op zo’n moment, helpt me erbij.
En vooral uitleggen. Eindeloos uitleggen. Die erkenning van ‘ik begrijp jou wel want ik heb hetzelfde gevoeld’ of zelfs een situatie beschrijven waardoor zij precies weet en ziet en hoort ‘ze begrijpt me echt’.
Eerst denk je: het is een kind en die ga ik niet met mijn eigen ervaring belasten. Maar omdat ze van zo’n veel hoger niveau zijn en omdat ze op zo’n ander sociaal emotioneel vlak zich bevinden, hou ik daar nu allemaal geen rekening meer mee.
Ik ben nieuwsgierig, dan heb je een kind dat heftig krijst, misschien om zich heen slaat, en je zegt dat wegzetten niet helpt. Maar laat je je kind dan in die omgeving met alle kinderen eromheen maar gewoon uitrazen?
Nee. We hebben wel het geluk dat we ruim wonen met een hele grote woonkamer, dus dan mag ze wel bijvoorbeeld even aan de tafel gaan zitten terwijl de rest in de woonkamer zit of andersom. Of zelfs wel op de gang of in de bijkeuken die wat minder lading heeft. Niet als straf maar even afzonderen.
Het ging ons er meer om dat ze in zo’n heftige woedebui niet alleen moet zijn. Ik verwacht niet dat ze zichzelf pijn gaat doen, maar het is niet uitgesloten. Of dat ze wellicht dingen gaat slopen en daar hebben we geen zin in.
Dat hebben we binnen de racebaan ook uitgelegd, dat als we zo boos zijn dan razen we wel even uit, maar dat doen we niet even in een hoekje alleen op zolder.
Je hebt drie kinderen. Hoe is het voor de anderen als één van hen super heftige emoties heeft en zij zijn erbij? Is het voor hen een beetje te doen, of is dat lastig?
Soms lastig. De jongste twee zijn het inmiddels gewend en ik denk dat het bij ons scheelt dat de jongste twee jongens zijn en de oudste een meisje, zodat ze ook al snel dan anders zoiets hebben van ‘oh daar heb je haar weer, dat is een meidending’. Maar ik zie ze ook af en toe angstig naar haar kijken of een beetje in zichzelf keren van ‘wat gebeurt er nu weer’.
Voorheen duurde zoiets lang en heftig, en nu steeds meer kort maar heftig, en ze gaan daar steeds beter mee om. Maar het raakt ze sowieso. Zeker.
Dat vind ik zelf ook ingewikkeld. Ik probeer zelf bewust aandacht te geven aan de jongste, zodat niet alle aandacht naar de schreeuwer gaat. Misschien zelfs even verwoorden wat er gebeurt, zodat dat ook veilig is voor de jongste.
Precies ja, dat is een hele belangrijke. Maar daar zit ook en valkuil in, dat je vanuit je emoties tegen de oudste zegt ‘zie je nou wat er gebeurt met je broertje? Kijk nou eens hoe bang die kijkt?’ Dan komt er bovenop die intensiteit nog een schuldgevoel erbij. En dat is ook lastig.
En wat doe je voor jezelf zodat je zorgt dat je geniet van deze bijzondere periode? Want dit is natuurlijk intensief, dealen met de heftigheid…
Ja dat klopt dat is belangrijk. Ik zei net ook tegen een oma en haar dochter dat je echt die mooie momenten eruit moet pikken. Er is heel veel negatiefs rondom gezinnen met hyperhoogbegaafdheid. Heel veel mensen hebben hele nare ervaringen. Vooral binnen het schoolsysteem met thuiszitters, met onbegrip van de omgeving. Dat is sneu en het bestaat, maar als je alleen maar daarop gaat focussen dan hou je het niet vol. En dan zie je ook niet de mooie en positieve dingen die er zijn en die wel degelijk kunnen voor deze kinderen. Richt je op de positieve dingen en doe die dingen die binnen je kunnen liggen en wees daar dan ook tevreden mee.
En als je dan uitlicht, wat zijn dan de mooie momenten met je kinderen, misschien juist wel door die hoogbegaafdheid?
Vooral die humor en die woordgrapjes. En dan zelf ook helemaal dubbel liggen door hun eigen woordgrapjes.
Dat mooie contact ook met hen. Ze scharen zich onder de volwassenen, vinden dat ze naast jou staan, en dan bedenken ze ook van alles over wat er in het gezin bedacht moet worden. Ze vinden dat ze daar een stem in hebben en dat zijn ook zulke mooie pogingen, daar haal ik het wel uit ja.
Urmila, dankjewel voor het gesprek.
Graag gedaan.
2 gedachten over ““Die intensiteit, dat is de grootste uitdaging bij ons thuis.””
Wow dit verhaal is heel herkenbaar voor mij. Mijn zoon is nu 19 en we hebben ook dit soort intense buien meegemaakt.
Als moeder voelde ik al vanaf zijn babytijd aan dat hij best wel slim en heel gevoelig was , maar we hebben hem nooit zelf laten testen. Toen hij in groep 7 of 8 zat is hij wel door school getest en door de Cito en NIO was het wel duidelijk dat hij (H?)HB was.
Echter ik was mij er destijds nog niet van bewust was dat (H)HB niet alleen over intelligentie gaat, maar dat kinderen met (H)HB ook extreem gevoelig kunnen zijn en een andere manier van prikkelverwerking hebben.
De buitenwereld vond mijn zoon altijd geweldig en ook leraren vonden dat over het algemeen. Hij was lief, rustig en leergierig, maar dat kwam waarschijnlijk ook door de opvoeding. Thuis had hij echter af en toe pittige uitbarstingen doordat hij zich bijvoorbeeld irriteerde aan zijn zus en dat ging soms zover dat hij fysiek werd, waarna wij weer boos op hem werden en hij weer verongelijkt was door onze reactie.
Vanaf ca 5VWO werd mijn zoon op school minder braaf in de zin dat hij niet meer altijd braaf zijn huiswerk maakte. Hij was ongevoelig voor de sancties die school daar voor had. Hij volgde zijn innerlijke kompas, en als hij iets onnodig vond, deed hij het niet.
Hoewel we begrepen dat school het beste voor had met onze zoon, raakte ik steeds meer overtuigd dat mijn zoon eigenlijk heel goed kon inschatten op welke manier hij de benodigde kennis het beste tot zich kon nemen. Zoals iedereen was hij niet in alle vakken even geinteresseerd, en voor de vakken die hem niet boeide, deed hij uitsluitende het hoognodige om net voldoende punten te scoren. Voor vakken die hem wel boeide, en/of die hij makkelijk vond, haalde hij hele goede cijfers. Tegen advies van de school in, lieten we hem steeds vaker zijn gang gaan. We werden niet boos als hij zijn profielwerkstuk niet op tijd af had, of uberhaupt maakte.. hij zou zelf wel dealen met de consequenties. Die aanpak bleek een goede zet, we hadden geen ruzies meer over school en hij haalde als een van de jongste leerlingen, VWO NT in een keer, zonder dat we hem hoefden te verbieden naar feestjes te gaan, en zonder dat we hem hebben aangespoord om vooral te leren.
Ruzies over zijn best moeten doen op school waren er dus niet meer.
Maar hij kon bijoorbeeld af en toe nog wel heftig reageren op prikkels. Als zijn zus hem plaagde bijvoorbeeld, of als iets (bijvoorbeeld harde geluiden) irriteerde. Ook op iets in onze ogen onbenulligs, zoals afwijken van een (vakantie)plan, kon hij heftig reageren. Het was voor hem belangrijk om vooraf te weten waar hij aan toe was, en eigenlijk herken ik dit bij mijzelf ook.
Ik heb net als jij gemerkt dat boos worden op hem niet werkte. En ik hield er ook niet van. Ik ging hem ook op de lagere school al steeds vaker behandelen als een volwassene. Dus vooraf al bespreken dat we voornemens waren de plannen te wijzigen, en ook uitleggen waarom en dat werkte.
Ook probeerde ik uit te leggen dat anderen niet altijd kunnen weten dat iets hem zo zou kunnen irriteren en hoe hij beter met die irritatie zou kunnen omgaan.
Het gaat gelukkig heel goed met mijn zoon, sinds hij zelf kan bepalen wat, hoe en wanneer hij iets doet. De autonomie is voor hem heel belangrijk en hij ontplooit zich erg leuk. Hoewel we aanvankelijk een beetje bedenkingen hadden toen hij na een jaar TU, ineens een tussenjaar wilde nemen, zijn we supertrots hoe hij dit jaar aan het invullen is; Hij heeft eerst 3 maanden spaans geleerd in Spanje, is vervolgens 3 maanden in zijn uppie gaan backpacken in Midden Amerika en start binnenkort met een nieuwe studie aan een andere universiteit.
Hij is sociaal vaardig, autonoom, verantwoordelijk, en is een leuke gast met veel vrienden. Hij komt er wel. Ik ben dankbaar dat we op tijd hebben ingezien dan hij anders bedraad is en een andere manier van benaderen nodig had dan de meeste andere kinderen.
Om mij heen zie ik soms jongelui waarvan ik zie dat ze ook HB zijn, maar die nog kort gehouden worden door ouders, het is lastig om daar iets van te zeggen, want ik heb de wijsheid ook niet in pacht, maar ik hoop dat steeds meer ouders zullen beseffen dat deze kinderen en jongeren inderdaad baat kunnen hebben bij een andere aanpak.. een aanpak alsof ze al veel ouder zijn; een volwassene ga je immers ook niet vertellen wat hij moet doen, dat bepaalt hij/zij graag zelf. Je kunt ze wel helpen om weloverwogen keuzes te maken.
Ik heb genoten van het lezen van je artikel. Vriendelijke groet, Sandra
Sandra, dankjewel voor je verhaal! Hoe meer verhalen we uitwisselen, hoe helderder het beeld van Hb, en hoe minder gezinnen in het duister worstelen.
Wat fijn dat jullie je weg zo gevonden hebben – ondanks dat de omgeving niet meewerkte, en geweldig voor je zoon dat jullie hem zo op ooghoogte hebben aangekeken. Niets zo mooi als een kind dat uiteindelijk zijn eigen plek kan vinden in de wereld!