De 5 grootste misverstanden over meditatie

“Ik wil wel mediteren, maar het werkt nu eenmaal niet voor mij…”

Is dat echt zo? Weet je dat heel zeker?

Meditatie kan zó krachtig zijn dat het je hele leven transformeert, en kan je (blijvend) bevrijden van alle vormen van lijden. Daar heb ik van mogen proeven. Met een flinke mondvol. En dat gun ik jou ook.

Ik haal daarom 5 opvattingen onderuit die je ervan kunnen weerhouden om er nu écht voor te gaan zitten.

Verdrietig, vind ik het…

…als mensen zich laten weerhouden door opvattingen die niet kloppen. Meditatie kan een gigantische hap nemen uit het leed dat je ervaart in je leven. Ik vermoed dat we de hele Noordzee aan tranen zouden missen als iedereen zou mediteren. Of in ieder geval: alle mensen bij wie het past. En dat is veruit de overgrote meerderheid van de mensheid. Inclusief mensen met neurodiversiteit.

En daarom haal ik hier de vijf grootste misverstanden onderuit. Zodat iedereen in ieder geval de kans krijgt om het voor zichzelf te onderzoeken.

Ga dus maar lekker zitten voor de video, of scroll verder voor het artikel.

En wie weet kun jij ook de stap zetten om van meditatie een gewoonte te maken. Net zo normaal als tandenpoetsen.

De 5 Grootste misverstanden

Meditatie is ontspannen.
Ik raak teveel afgeleid door gedachtes.
Ik heb er geen tijd voor.
Het is een wondermiddel.
Het is onschuldig.

1. Meditatie is ontspannen.

“Even een zen-momentje pakken. Audio aan en ontspannen maar…”

Was het maar zo’n feest. Meditatie is in de kern oefenen met alleen maar zijn. Aanwezig zijn met alle lagen van je bewustzijn. Aandacht geven aan je focus, en aan wat er verder in je lichaam en geest gebeurt.

Als je mediteert op een moment dat je ontspannen bent, dan zul je ontspanning ervaren.
Als je gestresst bent maar je aandacht richt op je adem die moeiteloos beweegt, dan kun je ontspanning ervaren.
Als je gespannen bent, maar dat volledig accepteert, dan kun je ontspannen in die acceptatie.
Als je bewust alles los kunt laten en de omschakelt naar ‘zijn’, dan kun je wellicht ook direct ontspannen.
Als je bewust je spieren kunt loslaten, dan kun je bewust ontspannen.

Wat al deze voorbeelden gemeen hebben, is dat ze voorwaardelijk zijn. Ontspanning komt wel, of niet. Ontspanning is niet per sé het doel van meditatie, maar wel vaak het gevolg.

Mediteren om direct te ontspannen kan niet anders dan leiden tot teleurstellingen. En zelfs als het vandaag wel gebeurt, wie zegt dat je morgen er ontspannen bij zit?

Behoefte aan ontspanning is een belangrijke reden om te gaan mediteren. En het kan ook echt werken. Maar niet op afroep.

Ontspanning begint met radicale acceptatie van hoe het nu is. Radicale acceptatie van alles dat je ervaart. Zonder weerstand krijgen je lichaam en geest de kans om spanningen los te laten en te rusten in het besef, dat in het nu alles ok is. Nu, op dit moment, terwijl je mediteert, hoef je geen problemen op te lossen. Je hoeft niets te bereiken, niet eens iets te leren. In het besef dat alles nu goed is zoals het is, zit de sleutel naar ontspanning.

2. Ik raak teveel afgeleid door gedachtes.

“Ik kan niet stoppen met denken. Dat wordt niks.”

Ik hoor het regelmatig en wordt er een beetje verdrietig van. Ikzelf ben 15 jaar later begonnen met mediteren door dit misverstand.

Ik was inmiddels 31 toen ik erachter kwam dat mediteren gaat over het opmerken van gedachtes, niet over het uitschakelen ervan. En toen ontdekte ik ook, dat de meeste mensen hun aandacht misschien een seconde erbij kunnen houden in het begin.

Afgeleid raken, opmerken waar je aandacht is, vriendelijk terugkeren naar de focus: dít is de basis van meditatie!

Hoe vaker je afgeleid raakt, hoe vaker je dus oefent met de basis van meditatie. En daarmee groeit je vermogen om je aandacht bewust te richten, en ontwikkelt je opmerkzaamheid zich vanzelf. Je komt dus steeds meer zelf aan het roer te staan van je bewustzijn, puur door eindeloos afgeleid te raken en weer terug te keren.

Is het altijd prettig om eindeloos terug te keren?

Voor veel mensen is het iets waar ze zich mee moeten verzoenen. Maar voor de meesten komt er een punt dat opmerken van afleiding volkomen neutraal wordt. Bovendien duurt het steeds korter dat je afleiding opmerkt, en kun je steeds langer je aandacht erbij houden.

Zelfs met mijn bijennest als brein, kwam ik op een punt dat ik een uur lang mijn aandacht bij mijn adem kon houden – echt waar!

Mijn moederbrein kan dat voorlopig even niet meer, maar jarenlang oefenen heeft wél blijvende veranderingen veroorzaakt.

Een groot deel van de tijd zijn mijn gedachtes kalm.
Minder duistere kronkels. Minder geraas. Minder onzin. Minder dwangmatig dingen op willen lossen.
Meer ruimte voor andere signalen dan gedachten alleen. Meer controle over waar ik mijn aandacht op richt. Meer aanwezig zijn bij mijn kinderen. Vaker opmerken dat mijn partner glimlacht, of herkennen dat hij even wat ruimte nodig heeft.

De krachtige bijwerking van eindeloos terugkeren: in het dagelijks leven wordt je steeds beter in staat om je telefoon te laten liggen, om door de onrust heen te ontspannen, om je bewustzijn te gebruiken op een manier die jij wil.

3. Ik heb er geen tijd voor.

“Het zou me enorm helpen, maar er is gewoon geen tijd in ons drukke gezin.”

Ik maak me er ook schuldig aan. Maar het is dikke vette onzin. 10 Minuten mediteren helpt. 3 Minuten mediteren helpt. En ok, een uur mediteren helpt misschien wat meer. Als iemand dit zegt, is er bijna altijd sprake van vermijding. En anders is het een signaal van overspanning, depressie, of paniek. En dat is een ander verhaal.

Ik geef je gewoon een lijstje met situaties waarin je 10 minuten vrij kunt maken. En ik daag je uit om alle opties te verwerpen.

Op de WC.
5 Minuten eerder naar bed, en dan 5 minuten later slapen.
10 Minuten eerder wakker worden.
10 Minuten minder beeldscherm.
Terwijl je loopt of fietst.
Terwijl je naast je in slaap vallende kinderen zit.
Tijdens je lunchpauze.
Als je structureel een tijd op de dag inplant.
Als je 10 ‘vrij vraagt’ van je partner.
Onder de douche.
Tijdens het was vouwen of de afwas doen.
Als je niet kunt slapen.
Tijdens een nieuwe pauze die je inplant (en waarvan je weet dat je die nodig hebt).

4. Het is een wondermiddel.

“Mindfulness werkt voor alles. Maar blijkbaar niet voor mij.”

Hoe langer ik mediteer, hoe duidelijker ik de grenzen zie van mindfulness en meditatie. Soms is meditatie gewoon niet effectief. En dat kan van allerlei redenen hebben.

Soms zetten mensen meditatie in, om pijnlijke veranderingen te vermijden. Bijvoorbeeld:

Om je overspannen agenda vol te houden.
Om moeilijke veranderingen uit te stellen – en de gevolgen te verdragen.
Om grensoverschrijdend gedrag van een ander in stand te houden.
Om gevoelens op afstand te houden.
Om jezelf te verbeteren en zo je onzekerheid te onderdrukken.
Enzovoorts.

Sommige psychische problemen reageren niet zomaar goed op mindfulness. In zeldzame gevallen zijn er bijwerkingen. En voor sommige mensen is meditatie op dit moment niet zo geschikt. Bijvoorbeeld:

We beginnen met het ergste nieuws: in zeldzame gevallen kan meditatie psychoses verergeren of zelfs triggeren.
Toegenomen bewustzijn kan rare bijwerkingen hebben. Zoals een overgevoeligheid voor signalen uit het lichaam.
Gewone meditatie helpt meestal niet bij trauma (ptss). Traumasensitieve meditatie en begeleiding soms wel.
Angst heeft vaak geen baat bij ‘lekker zitten ervaren’. Compassie kan dan vaak wel helpen.
Depressie, rouw of andere intense ervaringen zijn soms te heftig om directe aandacht te geven. Soms is afleiding, dansen of je richten op je werk, gewoon beter.
Soms heb je te weinig energie om je aandacht te richten. Als er grote veranderingen zijn in je leven. Of tijdens burn-outs, depressies of chronische vermoeidheid.

Mindfulness meditatie is een heel breed begrip. Er zijn eindeloos veel verschillende meditaties, en eindeloos veel toepassingen van mindfulness. Het vinden van de juiste vorm is de sleutel. En gelukkig zijn de meeste ‘gewone’ meditaties hartstikke geschikt.

Ook als meditatie niet ‘je probleem oplost’ kan mindfulness je vrijwel altijd helpen om helder te zien wat er dán nodig is. En het kan je helpen om moedig actie te nemen. Vaak blijkt er wel een vorm van meditatie die jou écht kan helpen bij je problemen.

Maar speelt er iets heftigs?

Dan heb je bijna altijd (professionele) hulp nodig. Met of zonder mindfulness.

5. Meditatie is onschuldig.

“Ach, het vijlt de ruwe randjes weg, meer niet.”

Buddha – de bekendste psycholoog uit de oudheid – mediteerde net zo lang totdat lijden geen vat meer op hem had. Niet dat hij geen pijn meer kon voelen, maar alle bullshit die we er normaal gesproken bijslepen, gleed van hem af.

Nou kun je denken:

“Da’s een mooi verhaal, maar in hoeverre kan het echt?”

Dan heb ik een verhaal voor je uit de eerste hand: ik heb hier zelf van mogen proeven. Na een retraite in 2016.

Nog maandenlang had gedoe geen vat op me. Onzekerheid over wie ik was…verdwenen. Ik nam vol op deel aan het leven, maar pijn en lijden kleefde niet aan me. Ik was gelukkig.

Die ervaring heeft me laten zien dat het écht mogelijk is. Dat het voor ons klaar ligt, bevrijding. Voor als we er aan toe zijn. Voor als we niet meer bang zijn. Voor als we eindelijk begrijpen hoe. En we de moed hebben om vanuit radicale acceptatie te leven.

Er is een staat van zijn waarin we in volle verbinding zijn, waarin pijn kort duurt, waarin we vrij zijn van lijden.
En dat is één van de vruchten die meditatie kan dragen.

Is meditatie onschuldig?

Hell no! Het is de radicaalste actie die je kunt nemen.

En is je dit allemaal wat te wild?

Dat snap ik. Mij ook op dit moment. En ik doseer er gewoon m’n meditatie op. Daar zorgt m’n onrustige geest wel voor. Totdat ik weer durf om dat konijnenhol in te springen, en opnieuw te ontdekken wat er aan de andere kant is.

Dus doe lekker met mij mee. Op een rustig tempo. Ga mediteren. Ga voorzichtig en liefdevol je illusies afpellen.

Al mijn leraren zeggen hetzelfde: laat alle doelen los. Het oefenen zelf zorgt voor momentum. Om met meer liefde, ontspanning, verbinding, rust, geduld en aandacht je leven te leiden. Hoe dat er voor jou ook uit moge zien.

En wil je daar begeleiding bij?

Je bent van harte welkom. Laat weten in de comments waar jij tegenaan loopt bij het mediteren en ik kom er op terug met een video of artikel. Je kunt beginnen met de bodyscan.

En je kunt altijd deelnemen aan een groepstraining, of mij jou laten begeleiden in het ontwikkelen van mindfulness.

Wat het ook is dat je nodig hebt: regel het. Maak de ruimte. Reserveer de tijd. Ga ervoor zitten. En ontdek hoe het is om simpelweg te zijn.